Tatilin tükenmişlik sendromuna karşı iyi geldiğini araştırmalar da onaylıyor. Ancak tatil sonrası uyum sorunu yaşamak istemiyorsanız uzmanlara kulak verin. Medical Park Göztepe Hastane Kompleksi'nden Uzman Psikolog Şencan Çıldır, “Tatile çıkmadan evinizi temizleyin. Tatil dönüşü külkedisi gibi hissetmek istemiyorsanız, maillerinizi kontrol etmek, ev için alışveriş yapmak ve kıyafetlerinizi düzenlemek için boş bir gün ayırın. Tatile çıkmadan evde kendiniz için bir hediye bırakın” dedi. Her kişinin tatile yüklediği anlam kendine özgü. Tatil dinlenmenin en güzel aracı ve herkesin ihtiyacı, ancak tüm sıkıntıların çözümü olmadığını unutmamalıyız. Medical Park Göztepe Hastane Kompleksi'nden Uzman Psikolog Şencan Çıldır, tatil planının bile yaşama olumlu etkisi olduğunu vurguluyor: ”Tatilin düşüncesi bile sıkıntıların azalmasını sağlıyor. Kişi ruhsal, sosyal ve fiziksel ihtiyaçlarını karşılayabildiği bir tatil yapabildiğinde ruh sağlığına önemli katkıları oluyor. Yapılan araştırmalarda tatil sonrası, tatil öncesiyle karşılaştırıldığında fiziksel şikayetlerde azalma, uyku kalitesinde artış gözleniyor. Tatilin tükenmişlik sendromu belirtilerinin azalmasına katkıda bulunduğunu gösteren çalışmalar var. Ancak tatil sonrasında da devam eden ve süreklilik gösteren durumlarda bir uzmandan yardım alınmasını öneriyoruz.”
Uzman Psikolog Şencan Çıldır, tatil dönüşü iş yaşamına uyum sağlamayı kolaylaştırmak için neler yapılabileceğini anlattı: “Tatil dönüşü külkedisi gibi hissetmek istemiyorsanız, dönüşte kendinize boş bir gün ayırabilirsiniz. Bu günlük yaşantınıza daha kolay alışmanızı ve hazırlanmanızı sağlayacaktır. Maillerinizi kontrol etmek, ev için alış veriş yapmak ve kıyafetlerinizi düzenlemek için bu boş günü kullanabilirsiniz. Tatile çıkarken evinizi temiz ve düzenli bırakın. Hatta dönüşte gördüğünüzde sizi sevindirecek, yeni bir eşya gibi bir iki detay ekleyebilirsiniz. Prensin ayakkabının tekini getirip sizi bulmasını beklemek istemiyorsanız, artık sizin kendiniz için bir şeyler yapmanızın zamanı gelmiştir. En iyi çözüm, tatil dışında yaşamın her evresinde kendinize nitelikli zaman ayırmak.”
Tatil Tükenmişlik Sendromuna Karşı Etkili
Medical Park Göztepe Hastane Kompleksi'nden Uzman Psikolog Şencan Çıldır, hala tatile çıkmayanlar için ideal planlama önerileri ve tatil sonrası uyum için pratik çözümleri anlattı:
Tatil planı yapıp çıkamayanların yaşadığı hayal kırıklığı iş ve günlük yaşamlarını nasıl etkiliyor?
Bir çok çalışan iş yerlerinden izin alamamama, ekonomik sorunlar gibi birçok etken yüzünden tatil yapamayabiliyorlar. Bu da öncelikle çalışma motivasyonunu etkiliyor. Çalışmaya karşı isteksizlik de günlük yaşama yansıyor. Yoğun çalışan, uzun süre tatil yapamayan ve dinlenemeyenlerin tükenmişlik sendromu dediğimiz problemle karşı karşıya kaldığını görebiliyoruz. Tükenmişlik sendromu oldukça sık görülüyor. Kişi bu durumda gergin-mutsuz hisseder, duygusal açıdan tükendiğini ve kimseye birşey veremeyeceğini düşünür. Yorgunluktan farkı, uyuyarak veya dinlenerek geçmemesidir. Dinlenememiş bir zihin ve beden iş ve günlük yaşamdan kaynaklanan zorluklarla da işlevsel bir biçimde başa çıkmakta zorlanabiliyor. Tabii ki bu durum kişilik özellikleri, yaşam biçimi ve kişinin algıladığı strese bağlı olarak değişkenlik gösterebilir.
Tatil psikolojik açıdan nasıl bir rahatlama sağlıyor? Tatil bir anlamda terapi olarak değerlendirilebilir mi?
Tatil öncelikle günlük hayatın sorumluluklarından sıyrılmamızı sağlayarak bir rahatlama getiriyor. Her gün sabah kalkıp gitmek zorunda olduğumuz işten uzak kaldığımız ve sadece yapmak istediğimiz şeyleri “kendimiz istediğimiz için” yaptığımız bir evre olması en önemli özelliği. Tabii ki fiziksel yorgunluğun atılması da ruh halini olumlu yönde etkiliyor. Tatil yapmak ve dinlenmek ruh sağlığı için temel bir ihtiyaç. Kişi ruhsal, sosyal ve fiziksel ihtiyaçlarını karşılayabildiği bir tatil yapabildiğinde ruh sağlığına önemli katkıları oluyor. Tatilin tükenmişlik sendromu belirtilerinin azalmasına katkıda bulunduğunu gösteren çalışmalar var.
Depresyon, panik atak gibi psikolojik sorunları olanlar için tatil ekstra stres nedeni olabiliyor mu?
Tatil oldukça rahatlatıcı ve kişinin iple çektiği bir zaman dilimi olsa da, plan yapmayı ve organize olmayı gerektiren bir olay. Ayrıca tatil yeni bir çevre ve havaya kısa süreli uyum göstermeyi gerektirdiği için özellikle de yurt dışı tatillerinde duygu durumda değişiklikler hissedilebiliyor. Depresif bozuklukta kişi karar vermekte zorlanabilir ve genel olarak bir isteksizlik hali söz konusudur. Kişi tatil planı yapamayabilir, zorlanabilir ve isteksiz olabilir. Panik bozuklukta panik atağını tetikleyen durumlar günlük yaşamda olabileceği gibi tatil organizasyonunda da (yolculuk, kalınan mekan vs.) olabilir. Ancak genel olarak tatilin ekstra stres nedeni olmaktan çok, faydalı olduğunu söyleyebiliriz.
Tatil sonrası işe uyumda sorunlar ortaya çıkabiliyor? Bu sorunları en aza indirmek için nasıl bir yol izlenmeli?
- Tatil dönüşü kül kedisi gibi hissetmek istemiyorsanız, dönüşte kendinize boş bir gün ayırabilirsiniz. Bu günlük yaşantınıza daha kolay alışmanızı ve hazırlanmanızı sağlayacaktır. Maillerinizi kontrol etmek, ev için alış veriş yapmak ve kıyafetlerinizi düzenlemek için bu boş günü kullanabilirsiniz.
Tatile çıkarken evinizi temiz ve düzenli bırakın. Hatta dönüşte gördüğünüzde sizi sevindirecek bir iki detay ekleyebilirsiniz.
Prensin ayakkabının tekini getirip sizi bulmasını beklemek istemiyorsanız, artık sizin kendiniz için bir şeyler yapmanızın zamanı gelmiştir. En iyi çözüm, tatil dışında yaşamın her evresinde kendinize nitelikli zaman ayırmak: Stresli iş ve yaşam koşullarının, ağır çalışma temposunun içinde, kendinize her gün en az yarım saat zaman ayırmaya çalışın.
Hayatınıza kalite ve “Sabah 9, akşam 6” işinize değişiklik getiren bir uğraş ya da yalnız kaldığınız bir zaman dilimi yaratın. Size o günün akşamını ya da hafta sonunu iple çektiren eğlenceli bir şeydir. Kendinize ayırdığınız bu zaman, kendinizi tanıyarak, gerçek ilgilerinizin ne olduğunu bulmanızı sağlar.
Zamanınızı yönetebilmek ve kendinize özel bir yaşam alanı oluşturabilmek için “ertelediğiniz işler”den, “mükemmel yapmalıyım düşüncesi”nden ve “hayır diyememe alışkanlığı”ndan vazgeçmelisiniz.
Psikolojik açıdan rahatlamak, ideal bir tatil konusunda nasıl bir yol izlenmeli?
Herkese uyacak ideal bir tatil tipinden bahsetmek çok mümkün değil. Kişinin dinlenme ve eğlence ihtiyaçlarına uygun bir tatil seçmesi önemli, ayrıca beraber gidilecek kişi ya da kişilerin de seçilmesinde dikkatli olmak gerekir. Bu yüzden kişi plan yapılmadan önce kendi kendine kalarak kiminle, ne kadar süreyle ve nasıl bir yere gitmek istediğini sorgulamalı. Kişi kendi zevk ve eğlence anlayışını göz önünde bulundurulmalı. Kimisi için sıcak bir Akdeniz tatili ideal iken, bir başkası evde kalıp yaşadığı şehrin tadını çıkarmayı ve evde dinlenmeyi tercih edebilir.