Dünyada ölüm sebepleri arasında üçüncü sırada yer alan toplardamarlarda kan pıhtısı oluşumu (venöz tromboemboli-VTE), her yaş grubunda ortaya çıkabiliyor.
Uzun süren uçak seyahatlerinde ya da ders çalışmalarına bağlı hareketsiz kalma sonucu görülebilen hastalık cerrahi operasyon geçiren hastalarda ciddi tehlike oluşturuyor. İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi Genel Cerrahi Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mehmet Kurtoğlu, kan pıhtısı oluşumundan her yıl ABD'de 300 bin, Türkiye'de de 30 bin kişinin hayatını kaybettiğini söyleyerek, "Ölümlerin önüne geçebilecek koruyucu önlemler esas olarak ameliyat öncesinde başlamak üzere koruyucu ilaç tedavisi ve mekanik yöntemlerden (basınç çorapları gibi) oluşuyor. Bu amaçla hazırlanmış uluslararası kılavuzların yanı sıra ülkemizde benzeri bir ulusal kılavuz hazırlama çalışmaları da yürütülüyor." dedi.
Türkiye genelinde 20 farklı merkezden 18-96 yaş aralığında toplam bin 472 hasta ile gerçekleştirilen "Cerrahi Müdahale Geçiren Hastalarda Venöz Tromboemboli Riski'' RAISE çalışmasında Türkiye'de hastalığa karşı koruyucu tedavi yaklaşımları araştırıldı. Araştırma, Türkiye'de kan pıhtısı oluşumuna karşı koruyucu tedavinin yeterince uygulanmadığını gösterdi. Bunun için ameliyat öncesi tedbirlerin alınması gerektiği ifade edildi. Yapılan testler veya otopsi çalışmalarının, yüksek risk grubundaki ameliyatlı hastalarda ve hastanede yatan hastalarda hareketsizlik nedeniyle pıhtı oluşma riskinin yüksek olduğunu ifade eden Kurtoğlu, bu risklerin şişmanlık, akciğer ve kalp hastalıkları gibi bazı durumlarda da arttığına işaret etti.
VTE her yaş grubunda görülebilir
VTE sadece ameliyatlardan sonra değil uzun süreli uçak, tren ve otobüs seyahatleri ile uzun süre ders çalışma sonucu da oluşabiliyor. Rahatsızlık hareketsizlik, sıvı kaybı ve atmosfer basıncına bağlı olarak da gelişebiliyor. Özellikle tek bacaktaki ağrı, kızarıklık ve şişme riski tetikliyor.
Hastalık her yaşta görülebiliyor. Çoğu kez ölüm sonrası otopsi yapılmadığı için VTE'li ölümler bilinemiyor. Toplardamarda oluşan pıhtı, kan akışının kısmen ya da tamamen kesilmesine neden oluyor ve bu bölgede ağrı, kızarıklık ve şişme meydana geliyor. Genellikle bacak ve kalça derin toplardamarlarında ya da kolda görülüyor. Pıhtının damar duvarından kopup kan akımıyla kalbe ve oradan da akciğere ulaşıp, akciğer damarını tıkaması olarak tanımlanan akciğer embolisi olarak gösteriliyor. Bunun yanında varis gelişimi, bacakların alt kısımlarında şişme ve yara oluşumu meydana gelebiliyor.