KIZILIRMAK DELTASI : Kızılırmak nehrinin taşıdığı alüvyonların oluşturduğu ülkemizdeki en büyük deltalardan birisidir. İdari olarak Samsun ilinin Engiz, Bafra ve Alaçam ilçeleri sınırları içerisinde yer almaktadır. Delta ovası, denizden güneye doğru basamaklar halinde yükselmektedir. Deltanını gerisinde, Kızılırmak nehrinin her iki kenarında yay şeklinde uzanan ve yükseklikleri 600-800 metreye varan Kuzey Anadolu Dağlarının ilk sırasını oluşturan platolar, daha geride ise 1000-1500 merte yüksekliğindeki dağlar yer almaktadır. Kızılırmak deltası, doğal özellikleri büyük ölçüde korunabilmiş, ülkemizin Karadeniz kıyısındaki tek sulak alanıdır. Deniz, ırmak, göl, sazlık, bataklık, çayır, mera, orman, kumul ve tarım alanları gibi farklı ekolojik karakterlerdeki habitatların birarada bulunması, besin maddelerince zenginlik ve uygun iklim koşulları Delta'nın eşine az rastlanır öçlüde biyolojik çeşitliliğe sahip olmasını sağlamıştır. Delta'da, altısı doğu, birisi ise batı yakasında olmak üzere yedi adet göl bulunmaktadır. Deltanın batısında yer alan Karaboğaz gölünün çevresindeki sazlık ve bataklık alanlarla birlikte toplam alanı 1.400 hektardır. Deltanın doğusunda yer alan göller ise Balık gölü, Uzun göl, Çernek gölü, Liman gölü, Gıcı gölü ve Tatlı göldür. Bunlardan Balık gölünün denizle bağlantısı vardır. Göllerin suları tatlı denebilecek kadar az tuzludur. Sadece, denizle bağlantısı olan Balık Gölü'nde denizden su girişinin olduğu dönemlerde tuzluluk artmaktadır. YÖRÜKLER BELDESİ :
İlçeye 5 Km uzaklıkta olan Yörükler Beldesi, uzun ve bakir sahilleri, ender görülen Galeriç subasar ormanları, dünya kuş yolları üzerinde bulunan Balık gölleri mevkisi ile görükleme değer alanları olan bir yerleşimdir.
YÖRÜKLER HAMAMI :
Samsun ili, Ondokuzmayıs ilçesi'nde Balık Gölü yakınında bulunan bu hamamın kitabesi günümüze gelemediğinden yapım tarihi kesinlik kazanamamıştır. Bununla beraber, yapı üslubundan XIX.yüzyılın ikinci yarısına ait olduğu sanılmaktadır.
Hamam, moloz ve kesme taş ile yer yer tuğladan yapılmıştır. Soğukluk, ılıklık ve sıcaklık bölümlerinden meydana gelmiştir
SUBASAR ORMANI :
Bu bölgenin yaban hayat açısından en ilginç alanlan ise ilkbaharda tabanı tamamen suyla kaplanan yaprak döker ormanlarıdır. Bu ormanlar günümüzde parçalanmış olmakla birlikte Yörükler Beldesi kuzeyinde kalan Galeriç ormanı henüz bütünlüğünü korumaktadır.Kızılırmak Deltası barındırdığı kuş varlığı açısından çok büyük öneme sahiptir. Bu anlamda deltanın varlığı ülkemize uluslararası platformda prestij sağlayacağı gibi, doğa turizmi,çevre eğitimi, bilimsel araştırma vb. gibi konularda çok büyük bir potansiyeli oluşturmaktadır
TAŞKÖPRÜ :
Yörükler-Kalaba Mahallesinde yer alan köprü, 19,yüzyıl Osmanlı eserlerindendir. Taş malzeme ile yapılmıştır. Tek kemer¬li olup, ayaklarının büyük bir kısmı toprak altında kalmıştır.
ŞEYH BEYK TÜRBESİ :
Orta Asya'dan ilçeye göç eden Türkmenler döneminde yapıldığı kaydedilmiştir. Sayısız Anadolu Evliyalarından biri olduğu ifade edilen Şeyh Beyk türbesi, Yakın zamanda hayır sever bir vatandaşın katkılarıyla restore edilmiştir.
NEBİYAN DAĞI :
Nebiyan Dağı ilçe merkezine 30 Km. uzaklıkta olup, tipik Karadeniz yayla görünümüne sahiptir. Nebiyan Yaylası olarakta anılan alanda; oto tırmanma, yayla turizmi, dağcılık, yürüyüş-tırmanış, foto safariler yapılabilir.
ALAÇAM KOYU :
Alaçam’a yaya olarak bir saat kadar ileride sahilde deniz ve Alaçam koyu ve koy boyunca da tabiatın nadir yarattığı güzel bir kumsal mevcuttur. Buraya yazın halk gerek yaya gerek otobüs veya arabalarla giderek banyo etmekle, gezmekle ve civardaki ormanlarda avlanmaktadırlar.
GEYİK KOŞAN MESİRE ALANI :
Efsaneye göre Arap Ordusu Komutanı Ebu Eyüb el-Ensari hazretleri ordusunun Alaçam’dan geçerken Geyik Koşan mevkiinde ölen Geyik Baba ismindeki komutan adına halkın inşa ettirdiği bir türbedir. Etrafı mesire yeri olarak düzenlenmiştir
ALAÇAM HÖYÜKLERİ :
İlçe nin güney batısında yer alan Sivri Tepe (Kalkolitik, İlk ve Orta Tunç Çağı ile Demir ve Orta Çağ)
Yenice köyündeki Dede Tepe (İlk ve Orta Tunç Çağı)
Gökçe boğaz köyündeki Gökçe boğaz tepe veya Ali Osman Tepe (Kalkolitik, İlk ve Orta Tunç Çağı)
Alaçam İlçesindeki düz yerleşme ise ilçenin güney doğusunda yer alan Soğukcam veya Bedeş diye anılan köyün içinde saptanmıştır.
ÇARŞAMBA TARİHİ BEDESTEN :
Çarşamba ilçe merkezindedir. İki katlı, dikdörtgen planlı bir yapıdır. Üst örtü semerden çatılı ve kiremitle kaplıdır. Orta boydan boya bir hol, iki tarafta dükkanlar yer almaktadır. Girişi yuvarlak kemerli, çıkışı dikdörtgen bir açıklıktır.
TEKEKÖY MAĞARALARI :
İlimiz Tekkeköy sınırları içerisinde yer almaktadır. Samsun’a 14km. , Tekkeköy merkeze 1 km. uzaklıkta olup Paleolitik ve Kalkolitik dönem yerleşim yeridir. Bölgede ilk yaşam izlerinin görüldüğü bu mağaralar doğal olarak oluşmuş küçük mağaraların genişletilerek oyulması ile ortaya çıkmıştır.
TEKEKÖY KABA CEVİZ ŞELALELERİ:
Samsun'a uzaklığı 32 km, Tekkeköy ilçe merkezine uzaklığı 22 km olan Kabaceviz Şelaleleri bölgenin görülmeye değer turizm alanlarındandır.
TEKEKÖY ÇIRAKMAN YEL DEĞİRMENİ :
Çırakman Köyünün 1 km. kadar dışında yol üzerindeki köy mezarlığındadır. 6 m. çapında 7 m. yüksekliğinde silindirik bir yapıdır. Moloz taşın dışa gelen yüzleri düzenlenerek örülmüş yukarıya doğru hafifçe daralmaktadır.
TERME SİMENİT GÖLLERİ :
Terme tarafından denize akan bir çayın, arazinin çok düz olmasından dolayı denize dökülmeden önce geniş bir alana yayıldığı, iç içe göller oluşturduğu görülmektedir.
AMAZON ŞEHRİ TERME :
Bazı tarihçilere göre Terme'ye Amazonların yerleştikleri kabul edilmektedir. Hatta .Ö.562'lerde Samsun kurulurken Terme şehrinin mevcut olduğu belirtilmektedir.
YAKAKENT :
Alaçam-Sinop yolu ve sahil boyunca Karadenizin mavi etekleri üzerinde hırçın dalgaların ninnisiyle nazlı bir gelin gibi uyuyan, Alaçam’a bağlı güzel ve büyük bir köy vardır; Gümenüz... Tabiat burada da o eşsiz güzelliklerini göstermekle hasis davranmamış, toprağında saklı bulunan altın hazineleri kadar güneşin de doğuş ve batış zamanlarındaki haliyle göz ve ginüllere ilahi bir akışı vardır.
Vahit GÜLAY